به گزارش مشرق، این شب ها بعد از حدود یک دهه تلویزیون پخش سریال های ماورایی را از سر گرفته است و برای همین به سراغ یکی از اولین کارگردان های این حوزه علیرضا افخمی رفته است که در کارنامه کاری اش سریال های ماورایی «او یک فرشته بود» و «پنج کیلومتر تا بهشت» و ... را داشته است.
این شب ها افخمی با سریال «احضار» بعد از چند سال دوری به تلویزیون بازگشته است تا خاطره سریال های قدیمی خود را برای مخاطب زنده کند. هرچند این سریال مانند سریال های دیگر نواقصی دارد اما در بازخوردهای مخاطبان رتبه اول را به خود اختصاص داده است.
«رضا توکلی» از بازیگران قدیمی تلویزیون و البته سریال های رمضانی است، او بعد از سابقه طولانی که در این حیطه دارد، این بار در نقش پدر مائده ظاهر شده است. شخصیتی که نکات پیچیده و ریزی ندارد اما در راهبرد قصه هم بی تاثیر نیست. با توکلی درباره سریال های ماورایی تلویزیون و پرداخت کارگردان ها به آیه ها و قصه های قرآنی در سریال ها گفت و گو کردیم.
** آقای توکلی تا به اینجای کار از بازخوردها راضی بودید؟
-بله. مردم این سریال را دوست دارند. به خاطر سوژه و قصه اش برایشان جذاب است. از طرفی خیلی در اطرافیان و حتی در خیابان و بین خانواده ها و ... صحبت هایی درباره آن می شنوم.
** فکر می کنید چرا مردم این سریال را دوست داشتند و بیشتر با کدام بخش آن ارتباط برقرار کردند؟
-شاید تفاوت قصه آن با سایر سریال ها است. مردم دنبال قصه های جدید هستند. اگر بتوانیم به ایده ها و نگاه های نو در سریال سازی برسیم و تغییراتی که تماشاگر با آنها ارتباط برقرار کند برنده هستیم. همچنین باید این درایت بوجود آید که ما بتوانیم مخاطب تلویزیون را در زمان حاضر بشناسیم.
**با توجه به اینکه این سریال در ژانر ماورایی ساخته شده و آقای افخمی از بنیان گذاران این سریال ها در تلویزیون بودند و در دهه ۸۰ این سبک سریال ها را می ساختند، با توجه به اینکه ذائقه مخاطب تغییر کرده است، فکر می کنید همین الان هم می توان مخاطب سخت گیر تلویزیون را پای این سبک سریال ها نشاند و این سریال ها چقدر می توانند مخاطب را با خود همراه کنند؟
-بله، فکر می کنم که این نوع قصه ها حتی قصه هایی که از دل قرآن بیرون می آید را مردم دوست دارند یعنی قصه های ماورایی می تواند در ماه رمضان بازخوردهای خوبی بدست آورد. من می گویم این ماه باید فستیوال سریال های رمضانی نامیده شود. بعد از سریال «او یک فرشته بود» با آن مخاطب نود درصدی که داشت، سریال های دیگری از روی آن نوشته شد و ساخته شد اما به محبوبیت آن سریال نشد. چرا؟ به این خاطر که ما باید به یک آنی برسیم و به جنس روح زندگی برسیم. چرا برای برخی سریال ها اتفاق های خوبی می افتد؟
ببینید ما الان در برهه زمانی خاصی قرار گرفتیم که به شدت پتانسیل زیادی از لحاظ ایده و نیروی متخصص داریم که باید به شکلی سازمان دهی شود. مردم دوست دارند سریال های ماورایی ببینند آنهم در ماه رمضان و آنهم در فستیوالی این شکلی که نظر مردم مهم است. بنابراین اگر ما به جزئیات آیه های قرآن نگاه کنیم و از آنها بتوانیم قصه های جذابی بسازیم مخاطب هم جذب آن می شود. راس این هرم، مدیریتی است که باید شجاعت داشته باشد تا به ترتیب در سازندگان هم این جسارت بوجود آید. سریال احضار همه قصه را در یک آیه قرآن خلاصه کرده است که در ابتدای تیتراژ می آید: « ای پیامبر از تو درباره روح سوال می کنند. به آنان بگو روح از عالم امر پروردگار است و جز اندکی از علم آن به شما داده نشده است».
قرآن به زبان عربی است و این رسالت بر دوش هنرمندان هست که این آیه ها را تفسیر و برای مردم ملموس کنند که به شکل تصویری درآید. مثل سریال احضار. چرا تماشاگر جذب این سریال شده است؟ به این دلیل که یک مواردی هنوز ناگفته است ممکن است خیلی آز آقایان روی منبر وارد این مبحث شده باشند. یکبار در یکی از این برنامه ها گفتم که خود من بعد از داشتن دو دکترای هنری هنوز نمی دانم چقدر می توانیم به لحاظ شرعی نزدیک مسائل بعد از مرگ و روح و لحظه مرگ انسان و جن شویم. ما هنوز اینها را نمی دانیم چون توضیحاتی که داده شده خیلی کافی نبوده است.
** و عموما هم سریال های ماورایی در فصل های بعدی ساخته نمی شود.
-بله، بعد از سریال او یک فرشته بود به آقای افخمی گفتم فصل دو این سریال را هم بسازید و ایشان این کار را نکرد و او هم نگاه خاص خودش را دارد و بعد از آن سریال زیر زمین را ساخت. آقای افخمی معتقد است که یک قصه باید در شیرینی مطلق تمام شود و اثراتی که باید را در ضمیر ناخودآگاه مخاطب بگذارد. به همین خاطر خیلی سازندگان معتقدند که با ساخت فصل های دوم به بعد یک سریال اثراتی که باید بگذارد کمتر می شود.
** به طور معمول در این سالها شما یکی از بازیگران ثابت سریال های علیرضا افخمی بودید. از او یک فرشته بود و زیر زمین گرفته تا پنج کیلومتر تا بهشت و حالا هم احضار.
-داستان او یک فرشته بود بنا بر تصمیمی بود که آقای افخمی به همراه چند نفر دیگر به جمع بندی درباره آن رسیدند.
** شما هم نقش روحانی را در آن سریال بازی کردید.
-بله، ابتدا که این نقش پیشنهاد شد واقعا ترسیدم چون بالاخره اگر یک درصد آن نقش را درست بازی نمی کردم اتفاق های بدی می افتاد.
** «پنج کیلومتر تا بهشت» هم درباره سرگردانی روحی بود که در کما به سر می برد.
-بله، از زمانی که آقای افخمی وارد این مبحث شد گفت و گوهایی درباره اتفاق هایی داشتیم که درباره اطرافیان من افتاده بود. وقتی همان زمان با آقای افخمی صحبت کردم گفت ما درباره این موضوع ها مباحث زیادی داریم و کتاب هایی درباره فلسفه رویا خواب و زندگی پس از مرگ داریم که هنوز نتوانستیم به آنها نزدیک شویم. هنوز تکلیف ما در ارتباط با رسالتی که داریم مشخص نیست.
** شما چهار سال در تلویزیون کار نکردید. دلیل خاصی داشت؟
-بعد از او یک فرشته بود اگر آن سریال را در هر جای دنیا بازی کرده بودم و نقش مبلغ دینی داشتم، کارهای بهتری پیشنهاد می شد. اما ما عادت داریم بازیگران مان را رها می کنیم. یادم هست همان زمان سفری به خارج از کشور داشتم که با بازخوردهای منفی عده ای روبرو شدم که چرا این نقش را بازی کردی؟
** در اغلب سریال های ماورایی شاهد این هستیم که عنصر ماورایی با همه شخصیت های داستان ارتباط دارد اما در سریال احضار اینطور نیست.
-شاید برایتان جالب باشد که بگویم قرار بود من نقش شیطان را در این سریال بازی کنم اما آقای افخمی گفت خطرناک است. برای همین نقش پدر مائده را به من سپردند. فردی که دوست صمیمی پدرش بوده و حالا بعد از مرگ او مدیریت کارخانه را تحت نظر دخترش پیش می برد. ببینید در سیستم سریال سازی مان، یک فیلمساز هوشمند اول می آید تماشاگرش را جذب می کند. همین جا باید به آقای افخمی و تخشید و مدیر سیما فیلم تبریک بگویم که پای این سریال ایستادند و همه اینها به نوعی جامعه شناس بودند که چنین تشخیصی دادند تا این سریال را بسازند. حالا که سیما فیلم تیزبینی و هوشمندی به خرج داده باید بگویم چنین سریال هایی آرام آرام وارد فصل های جدیدی از زندگی شود چون موضوع خیلی وسیعی است. تمام قصه سریال ما برگرفته از آیه های قرآن است. بنابراین باید شرایط مهیا باشد برای عوامل و نوع دیالوگ گفتن بازیگران هم باید نظارت شود. حالا قصد سازنده این بود که یک آیه قرآن را در ۳۰ قسمت به تصویر بکشد و می بایست از هر طریقی وارد شود تا بتواند تماشاگر گریزپا را جذب تلویزیون کند. همین برنامه زندگی پس از زندگی برنامه ای است که از شبکه چهار پخش می شود و می بینید که مخاطبان زیادی هم دارد. همین الان من روی طرحی کار می کنم به نام رویاها و خواب های انسانی.
** برنامه هست یا اثر نمایشی؟
-نه برنامه است و در حال نگارشش هستم. درباره اینکه رویاها و اینکه چرا ما وقتی خواب هستیم اتفاق هایی برایمان می افتد و به جاهای دیگری می رویم و برمی گردیم و عظمتی در این موضوع است که باید وارد دنیایش شوید.
** نقشی که شما در این سریال بازی می کنید خیلی پیچیده نیست اما در راهبرد داستان موثر است.
-بله نقشی که بازی می کنم درست است طول زیادی ندارد، اما خب در جای خود درست قرار گرفته است و در ادامه مخاطبان شاهد اتفاق های جدیدتری خواهند بود. البته این را هم بگویم درست است عمو حمید مائده نقش زیادی ندارد اما به واسطه حضورش در خانه و کارهایی که در کارخانه مربوط به خانواده مائده است، نقش مهمی است.
** سریال «احضار» ریتم کندی دارد و برای مخاطبان سوال است که در ۵ قسمت باقی مانده چطور می خواهد رمزگشایی کند؟
-این سریال باید ۴۰ قسمت می شد و آقای افخمی نظرشان روی ۹۰ قسمت بود آنهم در شرایط و موقعیت های درست. الان ما زمان کم داریم.
** فکر می کنید یک سریال ماورایی پتانسیل ۹۰ قسمت را داشت؟
-در این صورت می توانستیم به شخصیت پردازی ها و آدم ها بیشتر بپردازیم. هر کدام از این شخصیت ها یک قصه ای برای خودشان دارند که شاید سی قسمت شود.
** سورپرایز دیگری در این سریال هست؟
-دقیقا سورپرایز دارد. به همین دلیل تا همین لحظه با هیچ رسانه ای صحبت نکردم چون ممکن است قضاوت هایی درباره قصه صورت بگیرد البته هنوز هم معتقدم نباید قصه ما مورد قضاوت قرار بگیرد. ما سورپرایز خیلی زیبایی داریم. مخاطبان ما گسترده هستند و ارتباط خوبی هم با داستان برقرار کردند و هر فردی سلیقه خاص خودش را دارد اما مهم این است که تماشاگر ویژه این دوره از زمان را پای چنین سریالی نشاندیم و همین ارزشمند است. برای همین می گویم بهتر است حرف های بهتری به مخاطب بزنیم.
** از شروع پخش سریال بعضا شاهد شوخی هایی بودیم که با برخی سکانس های سریال صورت گرفته است.
-بله برای سکانس های من هم چنین کارهایی کردند. نظرم درباره این شوخی ها به شدت مثبت است و معتقدم اگر سریالی دیده نشود و جای خود را بین مردم باز نکند هیچ وقت با آن شوخی نمی کنند.
** شما در این سریال با بازیگران جوان و تازه ورودی هم بازی بودید. در انتخاب بازیگران آقای افخمی به تنهایی تصمیم می گرفتند؟
-ما به عنوان بازیگرهای پیشکسوت سریال افتخارمان این بوده که جلوی جوان هایی قرار بگیریم که برای اولین بار جلوی دوربین حاضر می شوند. پیشکسوت های هنرمند انتقال تجربه را دوست دارند به هر حال من نوعی بعد از سالها کسب تجربه دلم می خواهد این تجربه ها را در اختیار نسل بعد از خودم قرار دهم تا آنها هم بتوانند از این تجربیات استفاده کنند. همیشه به خودم می گویم چرا نباید این تجربه ها با همه وجود منتقل شود و بچه های ما که ستون های هنری این کشور هستند از این تجربه ها بی نصیب بمانند. به آقای افخمی برای انتخاب این بازیگران جوان تبریک می گویم. البته ممکن بود روزهای اول سریال بازیگرهای جوانمان حس را به خوبی منتقل نکنند اما رفته رفته در قسمت های دوم و سوم به عنوان بازیگران حرفه ای خودشان را نشان دادند و این ترکیب بی نظیرترین ترکیبی است که در تلویزیون می توانیم داشته باشیم. همیشه باید سریال سازی طوری انجام شود که جوان ها در کنار پیشکسوت ها قرار بگیرند.
**فرزندان خودتان هم در این حیطه مشغول هستند؟
-فرزندانم تحصیلاتشان را به پایان رساندند اما نقش کوچک بازی نمی کنند و دوست دارند نقش هایی بازی کنند که شرایط خوبی داشته باشد.
**شما در بخش نگارش احضار نیز همراه آقای افخمی هستید؟
-نه. بیشتر در زمینه های ماورایی با هم صحبت می کنیم و اطلاعاتی در اختیار هم قرار می دهیم.
** تجربه فیلمسازی در این سالها داشتید؟
-بله فیلم «سگ های پوشالی» را ساختم در ژانر دلهره و معمایی. اما ترسیدم به این خاطر که تکلیفم روشن نبود با اینکه طرف می میرد تا چطوری به آن بپردازیم و اینکه از لحاظ شرعی چقدر می توانم ورود کنم و به همین دلیل ترسیدم و خیلی واردش نشدم و فیلمی دلهره آور و معمایی ساختم.
** کار جدیدی ندارید؟
-چند فیلم نامه پیشنهاد شده که هنوز هیچ کدام را قطعی نکردم و منتظر هستم که با آقای افخمی کار جدیدشان را پیش ببریم که قرار است برای تولید به خارج از کشور برویم. گروه تحقیقاتی با سرپرستی من کار بعدی آقای افخمی را در دست داریم که کاری بین المللی است و به احتمال فراوان در خارج از کشور ضبط خواهد شد. موضوع جدید این کار در ارتباط با مرگ است و سوژه خاصی دارد و شاید تلویزیون کار کند و شاید هم در شبکه خانگی کار شود.
** جمله پایانی.
-همانطور که گفتم منتظر هستیم واکسن زده شود و مردم ما از این موقعیت بد نجات پیدا کنند و بتوانیم شرایطی برای راحت کار کردن فراهم کنیم. ما واقعا برای سریال احضار با ترس و لرز کار کردیم و باید بگویم بچه هایی که برای سریال های ماه رمضان چه احضار چه یاور و بچه مهندس زحمت کشیدند و کار کردند در اصل عبادت کردند. اغلب عوامل کرونا گرفتند و ما در میدان جنگ تمام عیار سریال ها را برای دیدگان مردم ساختیم. درست است نواقصی دارد اما این هنر هم در خط اول جبهه قرار داشت.
به گزارش مشرق، سریال «احضار» به نویسندگی و کارگردانی علیرضا افخمی و تهیه کنندگی محمودرضا تخشید در شب های ماه مبارک رمضان هر شب از شبکه یک سیما پخش می شود.
